Obsada

Clarence Avant, Malik Bendjelloul, Dennis Coffey, Eva Rodriguez, Sixto Rodriguez, Regan Rodriguez

Opis filmu

Niewiarygodna, a jednocześnie prawdziwa opowieść o zapomnianym piosenkarzu, któremu wróżono karierę na miarę Boba Dylana, a który przepadł bez wieści na początku lat 70. 

Historia wielkiej determinacji dwóch fanów muzyka, którzy postanowili odkryć okoliczności jego życia i tajemniczej śmierci. Trzy dekady poszukiwań, pozwoliły im poznać prawdę o wspaniałym człowieku. A teraz dzięki nim świat poznał tę fascynującą i pełną optymizmu historię, która przekracza najśmielsze fantazje. 

„Sugar Man” to najczęściej nagradzany dokument 2012 roku, laureat 6 nagród publiczności na międzynarodowych festiwalach i jeden z oscarowych faworytów... Laureat Nagrody Publiczności na festiwalach w Sundance, Nowym Jorku, Los Angeles, Melbourne. Uniwersalna i zaskakująca opowieść o potędze przypadku i roli szczęścia w ludzkim życiu. Ten trzymający w napięciu film przedstawia niewiarygodną, pełną niespodzianek, a do tego prawdziwą historię życia Sixto Rodrigueza, piosenkarza, któremu wróżono karierę większą niż Bobowi Dylanowi, a o którym... nikt nie słyszał.

Pod koniec lat 60. w jednym z barów w Detroit dwóch uznanych producentów muzycznych usłyszało nieznanego piosenkarza o wielkim talencie. Nagrali z nim album, licząc że z miejsca stanie się gwiazdą. Jednak płyta okazała się fiaskiem: nie chciał jej kupować dosłownie nikt. Piosenkarz wkrótce zniknął bez śladu, jeśli nie liczyć plotki o jego przedziwnym samobójstwie podczas koncertu. Kilka lat później pirackie kopie jego płyty trafiły do podzielonej apartheidem Południowej Afryki. W ciągu dwóch dekad odniosły tam niewiarygodny sukces, bijąc rekordy sprzedaży Elvisa Presley'a i Rolling Stonesów, choć sam piosenkarz nigdy się o tym nie dowiedział. Dwaj południowoafrykańscy fani postanowili odkryć, co naprawdę stało się z ich idolem i bohaterem. Śledztwo zaprowadziło ich do prawdy bardziej niezwykłej, niż wszystkie mity krążące wokół artysty znanego jako Rodriguez. Ten film to opowieść o jego niezwykłych losach, a także o nadziei, inspiracji i potędze muzyki.

GŁOSY PRASY

Najbardziej optymistyczny film, jaki widziałem w życiu.

Q Magazine

Zachwycił widzów na całym świecie.

Next Movie

Prawdziwa historia, która wzrusza do łez.

New Yorker

Niektóre filmy dokumentalne są piękne, inne traktują o wyjątkowych tematach, a jeszcze inne opowiadają historie w niezwykły sposób. Ale czasami zdarzają się takie, jak „Sugar Man”, które mają to wszystko.

New Orleans Times

Ten fascynujący dokument to tak naprawdę detektywistyczna historia o poszukiwaniach niezwykłego amerykańskiego muzyka, którego poruszający głos i mądre teksty są praktycznie nieznane w Stanach, a miały wielki wpływ na losy ludzi w innych zakątkach świata.

USA Today

To bajka z tym, że prawdziwa. I do tego z wyjątkowo szczęśliwym zakończeniem.

Christian Science Monitor

Historia Rodrigueza wydaje się całkowicie niepojęta w dzisiejszym świecie, gdzie każda najdrobniejsza informacja jest przekazywana za pośrednictwem internetu. I sprawia, że ten film jest jeszcze ważniejszy. Oglądajcie więc go, słuchajcie Rodrigueza i dzielcie się tym.

New York Daily News

Niesamowicie wciągający dokument o fanach, nadziei i tajemniczym muzyku.

The New York Times

„Sugar Man” uświadamia, jak muzyka – czy literatura, malarstwo, inne dzieło sztuki – może przerosnąć wszelkie oczekiwania twórcy jeśli trafi do właściwych ludzi we właściwym czasie.

Miami Herald

Niesamowity, poruszający film o tajemnicy sztuki, sławie, muzycznym biznesie i o tym, co to znaczy żyć pełnią życia.

New York Post

Nie szukajcie niczego o Rodriguezie w internecie zanim nie obejrzycie tego filmu! Dajcie się najpierw porwać tej historii, posłuchajcie jego piosenek i poznajcie jego samego, a po seansie będziecie fanami nawet jeśli nigdy wcześniej o nim nie słyszeliście.

Rolling Stone

WYWIAD Z REŻYSEREM

Kiedy i w jakich okolicznościach po raz pierwszy trafiłeś na tę historię?

W 2006 roku, po pięciu latach robienia w Szwecji telewizyjnych dokumentów, spędziłem pół roku podróżując po Afryce i Ameryce Południowej, szukając dobrych historii. W Cape Town spotkałem Stephena „Sugar” Segermana, który opowiedział mi o Rodriguezie. Odebrało mi mowę – w życiu nie słyszałem lepszej historii. To było ponad 5 lat temu i od tamtego czasu praktycznie każdego dnia pracowałem nad tym filmem.

Co czułeś, gdy pierwszy raz posłuchałeś muzyki Rodrigueza?

Kiedy Stephen Segerman mi o nim opowiadał nigdy wcześniej nie słyszałem jego muzyki. A w tej historii zakochałem się tak bardzo, że nawet bałem się jej posłuchać – obawiałem się, że jest mała szansa, że ta muzyka będzie tak dobra, jak ta opowieść. Że rozczaruje mnie, a ja stracę zapał do pracy nad dokumentem. Zacząłem więc jej słuchać dopiero, gdy wróciłem do Europy. I nie wierzyłem własnym uszom – dosłownie. Myślałem, że mój stosunek do tej historii zaburzył trzeźwy osąd i postanowiłem puścić ją również innym, żeby zobaczyć, czy zareagują podobnie. A ich reakcje przekonały mnie – te piosenki były na tym samym poziomie, co najlepsze rzeczy Boba Dylana, a nawet The Beatles. Wielu nazywa muzykę Rodrigueza folkiem, ale ona ma tyle wspólnego z folkiem, co utwory wspomnianych The Beatles. To coś zupełnie innego. W jednych piosenkach słychać folk, w innych rocka, jeszcze inne są popowe albo bluesowe. Tak jak w przypadku każdego wielkiego artysty ciężko muzykę Rodrigueza kategoryzować, każdy utwór jest inny.

Poprzez historię Rodrigueza film portretuje często pomijany temat: lęk południowoafrykańskiego apartheidowego rządu przed białymi, liberalnymi Afrykanerami. Czy odkryłeś to podczas realizacji filmu?

Apartheid był czymś co nieustająco pojawiało się w mediach, kiedy byłem młody. Ale od czasu kiedy władzę zdobył Mandela niewiele mówi się o tamtej erze. To niespotykane, że przez niemal 50 lat – aż do połowy lat 90. - istniał na świecie kraj, gdzie świetnie się miała ideologia bliźniaczo podobna do tej wyznawanej w hitlerowskiej Trzeciej Rzeszy. Mandela zastosował politykę pojednania – co wydaje mi się słuszną filozofią – ale myślę, że powinniśmy dowiedzieć się o tamtych czasach więcej. Nie słyszałem na przykład wcześniej o żadnym wywrotowym i liberalnym kontr ruchu wobec apartheidu. To wszystko było dla mnie zupełnie nowe. Apartheidowy reżim był skrajnie rasistowski, ale z kolei biali liberałowie byli prawdopodobnie bardziej antyrasistowscy niż biali liberałowie z Ameryki. Dla liberałów z Południowej Afryki nie stanowiło żadnego problemu, że piosenkarz miał hiszpańsko brzmiące nazwisko i takiż wygląd. W Ameryce, w tym samym czasie, jeśli nazywałeś się Rodriguez to powinieneś grać jak Mariachi. Rodriguez był więc sporym wyzwaniem dla białej rockowej sceny – Lou Reedów i Bobów Dylanów tego świata – którzy stanowili w Ameryce i Europie swoisty ekskluzywny klub. W Cape Town zrobiłem kilka sond ulicznych – przynajmniej co druga osoba wiedziała, kto to Rodriguez, bez względu na wiek i płeć.

Co było największym wyzwaniem podczas realizacji tego filmu?

Najtrudniejsze było przekonanie właściwych osób, żeby uwierzyły w ten projekt. Wydawało mi się oczywiste, że ta historia jest dobra – chociaż niejednemu scenarzyście pewnie wydałaby się przesadzona i zbyt nieprawdopodobna, by być prawdziwą. Myślałem, że fakt, że to naprawdę się wydarzyło – i sposób w jaki się wydarzyło – będzie wystarczający, by zainteresować inwestorów. Ale, jak się okazało, historia ciekawiła wszystkich oprócz inwestorów. Może dlatego, że był to mój pierwszy film. Ciągle trzymam w skrzynce maila od znanego biznesmena finansującego produkcje filmowe, któremu posłałem film, gdy był w 90% skończony. Napisał mi, że nie wyobraża sobie pełnometrażowego filmu o takim temacie i to powinien być godzinny telewizyjny dokument. W związku z tym nie przekaże mi żadnych funduszy. Byłem zdruzgotany, wydawało mi się, że bez tych pieniędzy wszystko przepadło i będę musiał zrezygnować z marzeń o tym filmie. Od trzech lat nie dostawałem pensji i musiałem w końcu znaleźć sobie normalną pracę. Ale jednocześnie czułem, że wielką stratą będzie nie dokończenie tej produkcji. Musiałem tylko znaleźć pieniądze na montażystę, kompozytora i animatora, czyli drogie elementy składowe konieczne do

skończenia filmu. I właśnie wtedy postanowiłem pewnego dnia sprawdzić, co uda mi się zrobić samemu. Zacząłem

pracę nad animacjami. Przez miesiąc rysowałem kredą po kuchennym stole u siebie w domu. Nie rysowałem nigdy wcześniej, ale uznałem, że moje wysiłki wystarczą za coś w rodzaju szkiców i oszczędzą pracy prawdziwemu animatorowi, kiedy już znajdę na niego fundusze. Podobnie zrobiłem z muzyką. Za 500$ kupiłem program, dzięki któremu skomponowałem coś, co miało być zalążkiem prawdziwej filmowej muzyki. No i zmontowałem film najlepiej jak potrafiłem na Final Cut. I wtedy los się odwrócił. Udało mi się skontaktować z producentami Simonem Chinnem i Johnem Battsekiem i pokazać im nad czym pracowałem. A oni pokochali film. Bardzo mi pomogli i mieli

masę bardzo kreatywnych rozwiązań. Kiedy zapytałem ich, kto powinien dokończyć montaż, animację i muzykę, zaskoczyli mnie mówiąc, że to wszystko już w filmie jest. Niespodziewanie dla mnie samego okazało się, że film jest gotowy. W końcu udało się go skończyć.

Co o nim myślisz teraz? Czy jest taki, jak sobie wyobrażałeś, kiedy zaczynałeś pracę?

Kiedy po raz pierwszy o nim pomyślałem, założyłem, że będzie to półgodzinny telewizyjny dokument, czyli coś nad czym pracowałem w Szwecji. Ale zakochałem się w tej historii do tego stopnia, że nie mogłem przestać nad nią pracować. Wcześniej nie poświęciłem żadnemu projektowi więcej niż miesiąc, a nad tym filmem – policzyłem to w zeszłym tygodniu – pracowałem ponad 1000 dni. Po pierwszych sześciu miesiącach miałem 80% materiału gotowe, te pozostałe 20% procent zajęło mi ostatnie trzy lata. Kiedy pojawili się Simon i John sytuacja diametralnie się zmieniła. To wyjątkowo mądrzy, efektywni i utalentowani producenci. Szczerze mówiąc, warto było poświęcić dodatkowy rok na przekonanie ich do projektu. A ciężko jest to zrobić debiutującemu reżyserowi. Kiedy po raz pierwszy zadzwoniłem do Simona udało mi się skontaktować tylko z jego sekretarką. Poprosiłem o zaledwie trzy minuty rozmowy i obiecałem, że w ich trakcie opowiem mu historię tak dobrą, jak ta z „Człowieka na linie”.

Jak zareagowałeś na wiadomość, że film zostanie pokazany w Sundance?

Czułem się wspaniale. Sundance było moim celem od samego początku. Byłem gotowy czekać kolejny rok i przemontować film na festiwal w 2013, jeśli tym razem nie zostałby zaakceptowany. To jest prawdziwie amerykańska historia i Sundance jest najwłaściwszym miejscem na premierę takiego filmu.

Masz jakieś oczekiwania dotyczące reakcji publiczności?

Mam tylko nadzieję, że zareaguje emocjonalnie. Wydaje mi się zresztą, że większość filmowców pragnie, by ich film podziałał na widownię emocjonalnie – czy wręcz fizycznie – a nie tylko intelektualnie. Kiedy sam oglądam film, czy czytam książkę to nawet jedna ciarka, jedna mała łza w kąciku oka jest więcej warta niż intelektualne analizy. Ciężko jest głęboko poruszyć publiczność, ludzie mają w sobie wiele barier. Już samo opowiedzenie historii, tak by

zaangażować uwagę widzów jest sporym wyzwaniem. A dopiero gdy uda nam się zdobyć 100% ich uwagi można marzyć o tym, że o tych barierach zapomną.

Czego nauczyłeś się robiąc ten film?

Tego, że możliwe jest życie na własnych warunkach. Nawet jeśli oznacza to wielkie poświęcenia, to jest to twoje życie i będziesz żałował jeśli nie spróbujesz. Rodriguez nie chciał się w żaden sposób sformatować, by gdzieś lepiej pasować. Mówił to, co myślał. Chciał, by to ludzie przyjęli i zaakceptowali jego muzykę i etos, a nie żeby one dostosowały się do nich. Wydaje mi się, że to coś co powinno być nauką dla nas wszystkich. Może i przykrawanie naszych marzeń, dostosowanie ich do oczekiwań świata przyniesie więcej pieniędzy, czy sukcesów, ale to nie jest

właściwa droga! Rodriguez powtarzał często porzekadło „nie bierz cukierków od nieznajomych”. Można spokojnie

to przełożyć na robienie filmów. Filmowcy mogą iść do filmowych instytutów po finansowe wsparcie i myśleć, że ich problemy zostały rozwiązane, ale często trzeba coś poświęcić. Może dostaniesz pieniądze, ale przez rok, który na nie czekałeś, stracisz inspirację i pasję. Jeśli chcesz pozostać wierny sobie musisz trzymać się własnych reguł – wykorzystuj tylko swoje pieniądze, a jeśli nie masz ich za dużo zrób po prostu tani film. Dzisiaj, dzięki taniej cyfrowej technologii, jest to dużo łatwiejsze. Jeśli ten film okaże się dobry może uda ci się go sprzedać i za zyski

sfinansować następny film. Czasy się zmieniły – robienie filmów już nie jest drogie. Moja operatorka Camilla Skagerstrom zdobyła w zeszłym roku specjalną nagrodę jury w Cannes za krótkometrażowy film, który zrobiła za odłożone przez siebie 3000$. I nie szła na żadne kompromisy. Jeśli chcesz zrobić film, to musi być twój film, zrobiony na twoich zasadach i z energią płynącą z być może błędnego przekonania, że wszystko jest możliwe i wszystkie twoje marzenia mogą się spełnić. Nie czekaj na pieniądze, aż stracisz zapał – po prostu rób. W ten właśnie sposób Rodriguez w końcu znalazł swoją publiczność – pozostał wierny swoim ideałom. Do tego stopnia, że wydawało się, że wręcz świadomie ukrywa swoje talenty i unika sukcesu. Ale okazało się, że jest wręcz przeciwnie. Jego kreatywność nie poddawana była żadnym kompromisom i przez to była bez skazy. Myślę, że to coś, co każdy artysta musi dokładnie przemyśleć. Prawdziwym skarbem jest własna integralność, godność, pasja. Chrońcie je za wszelką cenę.

TWÓRCA FILMU

Reżyser / Producent / Operator / Montażysta – MALIK BENDJELLOUL

Mieszkający w Sztokholmie Malik Bendjelloul, przez dwanaście lat realizował filmy dokumentalne, najczęściej o muzykach. W 2001 wyreżyserował pierwszy w historii dokument o grupie Kraftwerk, pionierach muzyki elektronicznej z Niemiec. Pracował także nad serią o historii heavy metalu, a przy innych projektach współpracował z takimi artystami jak Björk, Sting, Elton John, Rod Stewart, Madonna, Mariah Carey, U2, czy Kylie Minogue. Jesienią 2011 Bendjelloul wyreżyserował koncertowy film z występu Prince'a. Bendjelloul był także reżyserem i producentem poświęconego kulturze programu „Kobra” prezentowanego w szwedzkiej telewizji. To w jego ramach realizował krótkie dokumenty poświęcone bardzo różnym tematom, jak na przykład Pierwszy Ziemski Batalion – oddział amerykańskiej armii, gdzie próbowano nauczyć żołnierzy przenikania przez ściany – którego historia później stała się podstawą filmu „Człowiek, który gapił się na kozy”; sylwetka Alfreda Merhana, który przeżył na lotnisku Charlesa de Gaulle'a w Paryżu 18 lat i stał się inspiracją, dla „Terminalu” Stevena Spielberga. W innych produkcjach zajmował się skandalem wokół zespołu KLF, którego członkowie spalili milion funtów, a także plotkami

dotyczącymi rzekomej śmierci Paula McCartneya. Bendjelloul projektował też i reżyserował czołówki kilku bardzo popularnych szwedzkich  programów telewizyjnych, spod jego ręki wyszły również teledyski muzyczne i reklamy.