W ostatnią sobotę 20 czerwca w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku odbyło się uroczyste otwarcie 3 wystaw związanych z obchodami setnej rocznicy śmierci Józefa Brandta.

Rocznica daje szansę na przypomnienie jego twórczości , a także samej postaci artysty, który – mieszkając na stałe w Monachium – szczególnie blisko związany był z Orońskiem. Tu bowiem, w majątku żony malarza – Heleny z Woyciechowskich Pruszakowej – rodzina spędzała lato.

Z okazji jubileuszu Centrum Rzeźby Polskiej przygotowało obszerny program, którego głównym punktem jest wystawa Józefa Brandta prezentowana w Muzeum Rzeźby Współczesnej. Towarzyszą jej współczesne pokazy recepcji twórczości naszego patrona: ekspozycja „Kłus, stęp, cwał” w Galerii Oranżeria oraz projekt polsko-niemiecko-ukraiński „Dziedzictwo. Patrząc na Brandta” prezentowany w Galerii Kaplica, we wnętrzach pałacu, na tarasie kawiarni Domu Rzeźbiarza i w przestrzeni parku, gdzie odbył się performance niemieckiego artysty Christopha Both-Asmusa "Tree Walker. A Moment in Time"przed wejściem do pałacu Józefa Brandta. 
Jubileusz uświetnił nowo zrealizowany projekt „Przejście” autorstwa Jarosława Kozakiewicza, usytuowany na stawie Rolina, który umożliwi zwiedzającym inne spojrzenie na dziedzictwo Józefa Brandta. Ostatnia praca powstała w ramach Europejskiej Sieci Land Art, ELAN i została sfinansowana ze środków Programu Kultura Unii Europejskiej.

Oprócz wystaw zrekonstruowaliśmy także letnią pracownię Józefa Brandta, przygotowaliśmy specjalny program edukacyjny dla różnych grup wiekowych, którego szczegóły można znaleźć na naszej stronie internetowej w zakładce „edukacja” oraz wydaliśmy album poświęcony twórczości naszego patrona.

Zdjęcia z wernisażu: Jan Gaworski

JÓZEF BRANDT (1841–1915)

WYSTAWA W SETNĄ ROCZNICĘ ŚMIERCI ARTYSTY

Muzeum Rzeźby Współczesnej

Kuratorzy: Monika Bartoszek, Anna Podsiadły, Jarosław Pajek

Współpraca: Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu

Niemal dokładnie 100 lat temu – 12 czerwca 1915 roku w Radomiu zmarł Józef Brandt – wybitny polski artysta, przywódca polskich monachijczyków i właściciel majątku w Orońsku. Z tej okazji Centrum Rzeźby Polskiej rozpoczęło cykl wydarzeń rocznicowych, poświęconych pamięci patrona instytucji, których kulminacją będzie wielka wystawa w Galerii „Głównej” Muzeum Rzeźby Współczesnej (20 czerwca – 25 października 2015).

Józef Brandt był malarzem, który dzielił swoje życie pomiędzy pracownię w Monachium i dwór w Orońsku. Mimo obco brzmiącego nazwiska, czuł się przede wszystkim Polakiem, co podkreślał, sygnując swoje obrazy Józef Brandt z Warszawy. Właścicielem ziemskim stał się co prawda poprzez ożenek z Heleną Pruszakową, wdową po Aleksandrze Pruszaku, ale poświęcił niemało, aby zamienić zadłużony majątek w prowadzone wzorowo gospodarstwo. Orońsko było jego ukochanym miejscem na ziemi – tutaj odpoczywał, ale równocześnie prowadził bardzo aktywne życie towarzyskie. Wolna Akademia Orońska – samozwańcza, wakacyjna grupa rezydentów, złożona z przyjaciół i uczniów mistrza, stanowiła pierwowzór współczesnych plenerów artystycznych.

Największą pasją Brandta były dzieje XVII-wiecznej Polski – stulecie wojen, które obfitowało w rycerskie epopeje, tak trafnie scharakteryzowane na kartach sienkiewiczowskiej Trylogii. Potyczki, utarczki, przeprawy wojsk, czaty, sceny z polowań – to przykłady motywów powtarzających się najczęściej w jego malarstwie.

Na rocznicową wystawę złoży się kilkadziesiąt obrazów sprowadzanych z wielu polskich muzeów, Narodowej Galerii Sztuki we Lwowie i kolekcji prywatnych. Obok dzieł mistrza można zobaczyć zachowane w archiwach pamiątki: dokumenty, listy, fotografie. Oddzielnie zaaranżowana została kolekcja militariów, duma artysty, którą gromadził m.in. podczas swoich podróży na Wołyń i Podole, i która wzbudzała niekłamany podziw w środowisku monachijskim. Wystawie będzie towarzyszyła atrakcyjna edytorsko publikacja poświęcona twórczości Brandta, zawierająca teksty krytyków i historyków sztuki oraz albumową prezentację prac artysty.

KŁUS, STĘP, CWAŁ

LACH BEZ KONIA JAK CIAŁO BEZ DUSZY

Galeria Oranżeria

Kurator: Leszek Golec

Uczestnicy: Magdalena Abakanowicz, Tomasz Górnicki, Andrzej Kwietniewski, Andrzej Świetlik, Ryszard Grzyb, Adam Myjak, Sławoj Ostrowski, Marta Pszonak, Tomasz Skórka

Motyw konia w sztuce jest jednym z ważniejszych i najbardziej trwałych obok przedstawiania postaci ludzkiej. Znajdujemy jego wyobrażania od najdawniejszych czasów, już w prehistorycznym malarstwie jaskiniowym. XIX wiek przyniósł zaś obrazy, które stały się częścią naszego narodowego dziedzictwa. Malarstwo Michałowskiego, Matejki czy Kossaków, sławiące świetność Rzeczypospolitej, było istotnym elementem w kształtowaniu postaw patriotycznych. Siwe, kare i kasztanki sławiły dumę naszego oręża. Stały się atrybutem polskości.

W malowaniu koni specjalizował się również patron Orońska – Józef Brandt, przedstawiający jeźdźców w wirze walki lub na polowaniach. „Przeprowadził przez swe płótna cały korowód wschodnich postaci (...), a także koni arabskich, koni stepowych” (Irena Olchowska-Schmidt, „Józef Brandt”, Kraków 1996, s. 15). Niezwykle barwnie przedstawiał narodową przeszłość. Henryk Sienkiewicz pisał, iż na widok jego obrazów przychodzą na myśl stare tradycje, stare pieśni i podania rycerskie, (...) zaklęte w czar poezji!

Artyści biorący udział w wystawie „Kłus, stęp, cwał”, których rzeźby pokazywane są w Orońsku, kontynuują w różny sposób te sny o potędze i pokazują konia jako symbol zwycięstwa, siły, piękna i nieokiełznanej wolności.

DZIEDZICTWO

PATRZĄC NA BRANDTA

Galeria Kaplica, wnętrza pałacu Józefa Brandta, taras kawiarni w Domu Rzeźbiarza

i przestrzeń parkowa

Kuratorka: Eulalia Domanowska

Współpraca: Wladko Kaufman i Stowarzyszenie Artystyczne "Dzyga" ze Lwowa oraz

uczelnia WIT z Warszawy i Nicole F. Loeser z Galerii Whiteconcepts z Berlina

Volodko Kaufman, Sergiy Petlyuk, Vasylyna Byryanyk, Olex Furdjak Natalka Shymin, Anna Orlikowska, Jarosław Perszko oraz

Grzegorz Rogala i studenci z kierunku Grafika z Wyższej Szkoły Informatyki Stosowanej i Zarządzania - WIT z Warszawy: Adrian Bender, Bożena Czech, Janusz Dembiński, Konrad Dylski, Elżbieta Dziura, Łukasz Kuźma, Marta Leydy, Sylwia Mazurek, Barbara Olszewska, Katarzyna Podogrodzka, Rafał Rossakiewicz, Michał Sierzchuła, Kamil Winczewski, Wojciech Wodzisławski, Natalia Zdunek w projekcie Wirtualny Brandt

Istotnym elementem naszych obchodów jest także współczesna recepcja twórczości patrona i jego posiadłości w Orońsku. Czy malarstwo Brandta i jego dziedzictwo mogą obecnie inspirować współczesnych artystów i jak odczytują oni sztukę powstałą przed modernizmem i postmodernizmem, mającą zupełnie odmienne cele niż nasza postnowoczesna epoka? W projekcie biorą udział artyści z trzech krajów, z którymi związany był Józef Brandt – Niemiec, Polski i Ukrainy. Prezentujemy różnorodne prace stworzone specjalnie na obchody Józefa Brandta w Orońsku. Są to instalacje, filmy video, performance, a także neonowy obiekt „Krok” Jarosława Perszko, który wejdzie do parkowej kolekcji rzeźby. W pałacu pojawią się natomiast wirtualne rzeźby stworzone przez studentów grafiki Wyższej Szkoły Informatyki Stosowanej i Zarządzania w Warszawie pod kierunkiem Grzegorza Rogali.