ZAPROSZENIE - Kwesta na cmentarzu rzymskokatolickim w Radomiu 23.10/2019 (środa), godz. 10.00 

Społeczny Komitet Ochrony Zabytkowego Cmentarza Rzymskokatolickiego w Radomiu zapraszana Państwa konferencję prasową, 23 października 2019r. (środa), o godz. 10.00, na której zaprezentujemy efekty tegorocznych prac konserwatorskich (pomnik rodziny Bełkowskich i Napiórkowskich oraz pomnik Emilii z Wolskich Targowskiej), na cmentarzu rzymskokatolickim w Radomiu oraz zaprosimy za Państwa pośrednictwem na kwestę, w dniach 1-3 listopada.

Miejsce: Cmentarz Rzymskokatolicki w Radomiu, przy nagrobku rodziny Bełkowskich i Napiórkowskich (w alei, po prawej stronie od Anioła Ciszy).

Tegoroczna kwesta trwać będzie 1 - 3 listopada, w godz. 9.00 – 15.00

Chcemy wraz z mieszkańcami Radomia i wszystkimi ofiarodawcami, ratować najpiękniejsze i najbardziej potrzebujące prac konserwatorskich zabytkowe nagrobki, na jednej z najstarszych i najpiękniejszych nekropolii polskich. Dlatego prosimy o równie hojny udział w listopadowej kweście; kwestujących i darczyńców, aby w kolejnym roku kontynuować dzieło duchowej i materialnej troski o nasz piękny radomski cmentarz rzymskokatolicki.

Z wyrazami szacunku,

Sławomir Adamiec

Zastępca Przewodniczącego Zarządu SKOZCR w Radomiu

Ps Pomnik Emilii z Wolskich Targowskiej, wraz z całą strukturą komory grobowej, uległ bardzo poważnemu zniszczeniu. W  listopadzie ubiegłego roku, w zasadzie doszło do katastrofalnego zapadnięcia się gruntu pod pomnikiem, a dwie płyty bezpośrednio nakrywające kryptę, w znacznej części osunęły się poniżej poziomu podmurówki. W trakcie upadku pomnika najmocniej ucierpiał element zwieńczenia, z którego ozdobna korona liści akroterionów została prawie w połowie utrącona. Blok z wykutymi inskrypcjami stracił kilka obszernych fragmentów na narożach i krawędziach. Każda z dwóch zapadniętych kamiennych płyt, waży ponad 1.5 tony, dlatego konieczne było, przy demontażu, użycie ciężkich urządzeń dźwigowych.

Drugi z dziewiętnastowiecznych nagrobków,  rodziny Bełkowskich i Napiórkowskich (Rocha Bełkowskiego, Romualda Napiórkowskiego, Józefy Bełkowskiej - 10B/1/7, grób 4007),  to pomnik oparty na stylistyce klasycystycznej,  czerpiącej proporcje i detale z architektury antycznej: kolumna  z kanelowaniem  osadzona na czworobocznym podwyższonym cokole.  Na  kształt  nagrobka o charakterze wertykalnym składają się kamienne elementy ułożone jeden na drugim: kamienna podmurówka, prostokątna płyta zakrywająca kryptę, na płycie centralnie umieszczony stopień na jej narożnikach cztery słupki, powyżej centralnie baza – cokół,  następnie trzon z inskrypcjami, nakrywa, baza kolumny, trzon kolumny na planie koła, nakrywa-profilowane zwieńczenie kolumny także na planie koła, na szczycie  żelazny krucyfiks. Materiał kamienny użyty do wykonania elementów nagrobka to szaro- beżowy piaskowiec szydłowiecki.

Stan zachowania nagrobka Bełkowskich i Napiórkowskich był również bardzo zły i wyniknął z ciągłego oddziaływania warunków atmosferycznych  na obiekt znajdujący się w bliskiej ekspozycji od ulicy Limanowskiego.   Użyty do wykonania  nagrobka materiał to szaro-beżowy, drobnoziarnisty piaskowiec szydłowiecki, który jest materiałem niejednorodnym i w partiach o słabszym spoiwie ulega wytrawianiu przez roztwory kwaśne (kwaśne deszcze) oraz podatny jest na niszczące działanie soli rozpuszczalnych w wodzie. Liczne wyługowania i wżery widoczne są na bokach ( wschodniej i zachodniej stronie) bloku inskrypcyjnego. Dwa z czterech kamiennych słupków osadzonych pierwotnie na płycie nagrobka pozostały na swoich miejscach natomiast dwa pozostałe leżą obok w bardzo złym stanie: oderwane duże fragmenty dolnych i górnych części materiału kamiennego.  Na fotografii sprzed ok. 8-10 lat widoczne są żelazne pręty  osadzone w narożnych  słupkach  tworzące rodzaj parkanu. Zwiększenie objętości korodujących prętów  spowodowało rozpojenie i oderwanie kawałków kamiennych słupków. Od frontu na gzymsie profilowanym bezpośrednio nad blokiem z inskrypcją widoczny jest „flek” – uzupełnienie kamienne świadczące o podejmowanych w przeszłości naprawach  nagrobka. Tuż obok oderwany narożnik gzymsu z przełamem pokrytym nawarstwieniami co świadczy o wieloletnim charakterze uszkodzenia.

Elementy piaskowcowe Bełkowskich i Napiórkowskich, pokryte były nawarstwieniami pochodzenia atmosferycznego o zróżnicowanym charakterze; od cienkich szarych w partii ścian cokołu przez czarne grube w partii zwieńczenia, gzymsów i piedestału  po zielono brunatne solne naskorupienia na gzymsach.  Powierzchnie poziome lub zbliżone do poziomych pokryte były grubymi nawarstwieniami pochodzenia  mikrobiologicznego: mchy i porosty,  oraz atmosferycznego; ciemnoszare naskorupienia.  W procesie konserwacji kamiennych elementów nagrobka zwróciliśmy szczególną uwagę na  odtworzenie uszkodzonych fragmentów,  z starannie dobranego materiału kamiennego. Okrągła nakrywa kolumny nagrobka została sklejona i sklamrowana kotwami ze stali nierdzewnej.

W czasie ponad 24  lat istnienia, Komitet uzyskał w czasie zbiórek kwotę, ponad 661 tys. zł. Rekordowe pod względem uzyskanych sum, były m.in. listopadowe kwesty w: 2010 roku – 50 tys. zł. i 2014r. – 40 tys. zł. oraz w 2016r. – 33tys. zł. W 2017r,  w czasie listopadowej kwesty,  do puszek trafiło 23100 zł., a w 2018 (listopad): 41 tys. zł.

Na radomskiej nekropolii rzymskokatolickiej znajduje się ponad 300 zabytkowych nagrobków, wpisanych do rejestru zabytków woj. mazowieckiego, z czego ponad 30 zostało w pierwszej kolejności wskazanych przez Komitet, do pilnych prac konserwatorskich. Dzięki ofiarności społecznej, część z nich udaje się każdego roku, poddawać pracom renowacyjnym.

Na radomskim Cmentarzu Rzymskokatolickim pochowanych jest ponad 200 tys. zmarłych, wśród których spoczywają m.in.: żołnierze napoleońscy i Królestwa Polskiego, powstańcy styczniowi, legioniści Piłsudskiego, żołnierze z kampanii wrześniowej i czasu okupacji, w tym gen. Wł. Andersa, którzy walczyli pod Monte Cassino i po powrocie do Polski, zmarli na Ziemi Radomskiej. Tutaj pochowani są również m.in.: malarz batalista Józef Brandt († 2 czerwca 1915 w Radomiu), major T. Brzęk – Osiński, dr Teofil Rewoliński (1821 - 1899) - doktor medycyny i inspektor Urzędu Lekarskiego, wybitny Senator II RP Maciej Glogier i doktor Ludwik Przybyłko, Stanisław Wierzbicki (1865 - 1937) - znany restaurator Królestwa Polskiego i II Rzeczypospolitej;  biskup sandomierski  Paweł Kubicki - sufragan sandomierski 1871 - 1944, autor wielu dzieł historycznych, wychowawca szeregu pokoleń kapłańskich oraz biskupi radomscy: Edward Materski i Stefan Siczek.