Dział Naukowo-Oświatowy
Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu
tel. 48 3625694


Łowcy, zbieracze i rolnicy. Najstarsze ślady człowieka w regionie radomskim. 

Wykład poświęcony będzie problematyce epoki kamienia w regionie Radomia. Najstarsze ślady osadnictwa pochodzą sprzed kilkudziesięciu tysięcy lat i wiążą się z pobytem na tym terenie grup neandertalskich. Ślady ich obozowisk można odczytać na podstawie pozostałościach narzędzi krzemiennych, szczątków prehistorycznych zwierząt, takich jak mamuty czy bizony, odkrytych na stanowisku archeologicznym w Zwoleniu. Tak wczesną penetrację  regionu potwierdza odkrycie w Kobylanach charakterystycznego narzędzia – pięściaka. Znajduje się tu także szereg pozostałości obozowisk najstarszych grup zbieraczo-łowieckich Homo Sapiens z okresu epoki lodowcowej, jak i z czasów tuż po ustąpieniu lądolodu. Obszar ten penetrowały wówczas mezolityczne zbieraczo-łowieckie społeczności, a w kolejnych okresach klimatycznych także pierwsi rolnicy. 

Bogactwo pozostałości osadnictwa od najstarszych okresów epoki kamienia – paleolitu, mezolitu po neolit i epoki metali (brązu i wczesną epokę żelaza) wiąże się też na tym obszarze z dostępnością bogactwa surowców naturalnych tu obecnych. Jednym z najważniejszych czynników determinujących osadnictwo społeczności epoki kamienia był niewątpliwie dostęp do dobrej jakości złóż krzemienia. Stanowił on podstawę do produkcji narzędzi zarówno użytku domowego - do wyprawiania skór, cięcia, przekłuwania, do produkcji narzędzi z innych surowców (kość, poroże, drewno),  jak i broni łowieckiej (grotów, grocików strzał) czy w okresie neolitu i później m.in. do produkcji sierpów, siekier. 

Na południowy wschód od Radomia rozciągają się złoża jednego z najlepszej jakości w Polsce surowców – krzemienia czekoladowego. W obrębie jego wychodni odkryto jedne z najstarszych kopalni krzemienia w Europie z podziemnymi szybami górniczymi, liczącymi niemal 13 000 lat (Orońsko). Z rejonu wychodni tego krzemienia znane są też kopalnie z młodszych okresów – przede wszystkim z neolitu, ale także z epoki brązu i nawet z epoki żelaza (Wierzbica). Obszar ten bogaty jest także w pozostałości pracowni przetwarzających wydobywany, miejscowy krzemień. Wiadomo, że surowiec ten w niektórych okresach dystrybuowany był na odległość kilkuset kilometrów od złóż, stąd przypuszczenie, że odgrywał on bardzo istotną rolę w gospodarce społeczności zamieszkujących obszar nie tylko dzisiejszej Polski, ale także bardziej odległe obszary.